SCO
11 3
-
2 - 14
30.55
- 2018
2010 33
3 38
3
100 80
2018 12 27.3
27 10
IKON.mn
- 5 2 5 3 - 200 5 3 2 3 10
Rugby
Rugby 15 1000 Rugby Rugby Rugby
Rugby Rugby 15 15 Rugby 2013 2014 Rugby 2011 2015
Rugby Rugby
2018 6 Speed Cup 2018 Mongolian Speed Auto Moto Club 40 - 50 4 - 6 9 10
ᠡᠷᠳᠡᠨᠢᠲᠦ ᠬᠡᠪᠢᠰ 3 ᠨᠡᠷᠡ ᠶᠢᠨ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠢᠶᠡᠨ ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠬᠠᠶᠢᠯᠠᠷ ᠨᠡᠭᠡᠭᠡᠯᠡ
Эрдэнэт хивс 3 дахь нэрийн барааны дэлгүүрээ БНХАУ-ын Хайлаар хотод нээлээ
ᠪᠢᠽᠢᠨ᠋ᠧᠰ ᠮᠡᠳᠡᠭᠡ Бизнес мэдээ
2018-04-27 12᠄47 GMT+8
-124639-1307215243.jpeg)
《 ᠲᠧᠺᠰᠲᠠᠶᠢᠯ ᠭᠷᠦᠶᠢᠫ》 ХХК ᠺᠣᠮᠫᠠᠨᠢ ᠶᠢᠨ ᠥᠬᠢᠨ ᠺᠣᠮᠫᠠᠨᠢ 《ᠡᠷᠳᠡᠨᠢᠲᠦ ᠬᠡᠪᠢᠰ》ХХК ᠨᠢ 2018 ᠣᠨ ᠤ 4 ᠰᠠᠷᠠ ᠶᠢᠨ 21 ᠡᠳᠦᠷ ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠥᠪᠥᠷ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠣᠷᠣᠨ ᠤ ᠬᠠᠶᠢᠯᠠᠷ ᠳᠡᠭᠦᠷᠭᠡ ᠪᠤᠶᠤ ᠪᠢᠳᠡᠨ ᠦ ᠬᠡᠯᠡᠵᠦ ᠵᠠᠩᠰᠢᠭᠰᠠᠨ ᠢᠶᠠᠷ ᠬᠠᠶᠢᠯᠠᠷ ᠡᠭᠡᠯᠵᠢᠲᠦ ᠨᠡᠷᠡ ᠶᠢᠨ ᠪᠠᠷᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠢᠶᠡᠨ ᠨᠡᠭᠡᠭᠡᠯᠡ᠃ ᠡᠨᠡᠬᠦ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠨᠢ ᠮᠠᠨ ᠤ ᠺᠣᠮᠫᠠᠨᠢ ᠶᠢᠨ ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ ᠳᠦ ᠨᠡᠭᠡᠭᠡᠵᠦ ᠪᠤᠢ 3 ᠠᠯᠪᠠᠨ ᠶᠣᠰᠣᠨ ᠤ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠪᠣᠯᠵᠤ ᠪᠠᠶᠢᠭᠠ ᠪᠢᠯᠡ᠃
“Натурал Текстайл Групп” ХХК-ийн охин компани “Эрдэнэт хивс”ХХК нь 2018 оны 4 сарын 21-ний өдөр БНХАУ–ын ӨМӨЗО-ны Хайлаар дүүрэг буюу бидний хэлж заншсанаар Хайлаар хотод ээлжит нэрийн барааны дэлгүүрээ нээлээ. Энэхүү дэлгүүр нь манай компанийн БНХАУ-д нээж буй 3 дахь албан ёсны дэлгүүр болж байгаа билээ.
ᠬᠠᠶᠢᠯᠠᠷ ᠬᠣᠲᠠ ᠶᠢᠨ ᠬᠤᠳᠠᠯᠳᠤᠭᠠᠨ ᠤ ᠪᠥᠰᠡ ᠳᠦ ᠪᠠᠶᠢᠷᠢᠯᠠᠬᠤ 《FATA Mall》 ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠲᠦ ᠪᠠᠶᠢᠷᠢᠰᠢᠵᠤ ᠪᠠᠶᠢᠭᠠ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠣᠯᠠᠨ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠰᠲ᠋ᠠᠨᠳᠠᠷᠲ ᠲᠤ ᠨᠡᠶᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ᠂ ᠣᠷᠴᠢᠨ ᠦᠶᠡ ᠶᠢᠨ ᠲᠣᠬᠢᠵᠢᠯᠲᠠ ᠲᠠᠢ 275M 2 ᠲᠠᠯᠠᠪᠠᠢ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠶᠤᠮ᠃
Хайлаар хотын худалдааны бүсэд байрлах “FATA Mall” дэлгүүрт байршиж байгаа бөгөөд олон улсын стандартад нийцсэн, орчин үеийн тохижилттой 275 м2 талбай бүхий дэлгүүр юм.
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠣᠨᠢᠨ ᠤ ᠨᠣᠣᠰᠣᠨ ᠬᠡᠪᠢᠰ ᠨᠢ ᠴᠢᠨᠠᠷ ᠤᠨ ᠪᠠᠲᠤᠯᠠᠭᠠ᠂ ᠥᠩᠭᠡ ᠵᠠᠭᠪᠤᠷ ᠤᠨ ᠥᠷᠭᠡᠨ ᠰᠣᠩᠭᠣᠯᠲᠠ ᠪᠠᠷ ᠢᠶᠠᠨ ᠤᠨ ᠪᠣᠯᠤᠨ ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠭᠴᠢᠳ ᠦᠨ ᠰᠡᠳᠬᠢᠯ ᠨᠡᠶᠢᠴᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠦᠲᠦᠭᠡᠭᠳᠡᠬᠦᠨ ᠪᠣᠯᠵᠤ ᠴᠢᠳᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠡᠶᠢᠨᠬᠦᠦ ᠬᠠᠶᠢᠯᠠᠷ ᠬᠣᠲᠠᠳ ᠰᠢᠨᠡ ᠰᠠᠯᠪᠤᠷᠢ ᠳᠡᠯᠭᠡᠭᠦᠷ ᠢᠶᠡᠨ ᠨᠡᠭᠡᠭᠡᠭᠰᠡᠨ ᠢᠶᠡᠷ ᠬᠡᠷᠡᠭᠯᠡᠭᠴᠢᠳ ᠲᠦ ᠤᠯᠠᠮ ᠣᠶᠢᠷᠠᠳᠤᠨ ᠣᠴᠢᠵᠤ ᠪᠠᠶᠢᠨᠠ᠃
Монгол хонины ноосон хивс нь чанарын баталгаа, өнгө загварын өргөн сонголтоороо Өвөрмонголын болон БНХАУ-ын хэрэглэгчдийн сэтгэл нийцсэн бүтээгдэхүүн болж чадсан бөгөөд ийнхүү Хайлаар хотод шинэ салбар дэлгүүрээ нээснээр хэрэглэгчдэд улам ойртон очиж байна.
-124018-1496993370.jpeg?180427124722)
-124032-444084085.jpeg?180427124722)
-124003-641514605.jpeg?180427124722)
-124019-1719649764.jpeg?180427124722)
-124021-2013987095.jpeg?180427124722)
-124023-90005067.jpeg?180427124722)
-124025-53261546.jpeg?180427124722)
-124027-1080288508.jpeg?180427124722)
-124029-828572642.jpeg?180427124722)
-124034-1582082127.jpeg?180427124722)
ᠪ ∙ ᠪᠠᠲᠤᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ᠄ ᠪᠡᠯᠴᠢᠭᠡᠷ ᠵᠥᠪᠬᠡᠨ ᠮᠠᠯ᠂ ᠮᠠᠯᠴᠢᠳ ᠲᠤ ᠵᠣᠷᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠳᠠᠭᠠ ᠦᠭᠡᠢ
Б.Батсайхан: Бэлчээр зөвхөн мал, малчдад зориулагдаагүй
ᠥᠨᠥᠳᠥᠷ ᠰᠣᠨᠢᠨ Өнөөдөр сонин
2018-03-06 15:15 GMT+8
ᠥᠯᠳᠡᠵᠦ᠂ ᠲᠤᠶᠢᠯᠳᠠᠭᠰᠠᠨ ᠠᠮᠢᠲᠠᠳ ᠢ ᠠᠪᠤᠷᠠᠵᠤ᠂ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠵᠤ᠂ ᠬᠡᠭᠡᠷᠡ ᠪᠡᠷ ᠭᠡᠷ᠂ ᠬᠡᠴᠡ ᠪᠡᠷ ᠳᠡᠷᠡ ᠬᠢᠵᠦ ᠶᠠᠪᠤᠭᠠ ᠪᠠᠶᠢᠭᠠᠯᠢ ᠣᠷᠴᠢᠨ ᠤ ᠬᠢᠨᠠᠯᠲᠠ ᠶᠢᠨ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠪᠠᠶᠢᠴᠠᠭᠠᠭᠴᠢ ᠪ ∙ ᠪᠠᠲᠤᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠲᠠᠢ ᠶᠠᠷᠢᠯᠴᠠᠯᠠ᠃ ᠲᠡᠷᠡᠪᠡᠷ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠶᠢᠨ ᠪᠠᠶᠢᠭᠠᠯᠢ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠬᠤ ᠰᠠᠩ ᠤᠨ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠳᠠᠬᠢ ᠬᠥᠲᠥᠯᠪᠦᠷᠢ ᠶᠢᠨ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠤᠨ ᠪᠥᠬᠥᠨ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠬᠤ ᠰᠦᠯᠵᠢᠶᠡ ᠪᠠᠭ ᠲᠤ 12 ᠳᠠᠬᠢ ᠵᠢᠯ ᠳᠦ ᠪᠡᠨ ᠠᠵᠢᠯᠯᠠᠵᠤ ᠪᠠᠶᠢᠨᠠ᠃
Өлдөж, туйлдсан амьтдыг аварч, хамгаалж, хээрээр гэр, хэцээр дэр хийж яваа байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч Б.Батсайхантай ярилцлаа. Тэрбээр Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын Бөхөн хамгаалах сүлжээ багт 12 дахь жилдээ ажиллаж байна.
-Бөхөн хамгаалах сүлжээ багийн талаар эхлээд мэдээлэл өгөхгүй юү. Энэ багийн гол зорилго юу вэ?
-Дэлхийн байгаль хамгаалах сан (WWF)гийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газар 1998 оноос эхлэн монгол бөхөн хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаагаа өргөтгөсөн. Говь-Алтай аймгийн Шарга, Төгрөг, Дарви, Хөхморьт, Баян-Уул, Ховд аймгийн Дарви, Чандманьд байгаль хамгаалагч ажиллуулснаар Бөхөн хамгаалах сүлжээ баг байгуулах үндэс тавигдсан юм. Одоогийн байдлаар дээрх сумдад тус бүр нэг, бөхөнгийн тархац нутагт бөхөн хамгаалагч 10 хүн ажиллаж байна. Бид ан амьтны хууль бус агнуур, худалдаанд хяналт тавих, монгол бөхөн болон бусад амьтны талаарх биологи, экологийн мэдээлэл цуглуулах, амьтан, байгаль орчныг хамгаалах, сурталчилгаа хийхэд голлон анхаарч ажиллаж байна.
-Та Говь-Алтай аймгийн Дарви сумын байгаль орчны анхны байцаагчаар ажиллаж байсан. Яаж яваад бөхөнтэй “учрав”?
-1990 онд Хялганатын Ойн техникумыг ой, ан хамгаалах техникч мэргэжлээр төгсөөд төрөлх сумандаа байгаль орчны хяналтын улсын байцаагчаар ажилласан. Улс орон зах зээлд шилжиж, яамдын бүтэц өөрчлөгдөн, аймаг сумдын захиргаанд байгаль орчны бодлого зохицуулалт хариуцсан орон тоо шинээр бий болсон юм. Энэ мэргэжлээрээ ажиллаж байх үед Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газраас бөхөнгийн тархац нутагт бөхөн хамгаалагчдыг томилж эхэлсэн. Судлаач, байгаль хамгаалагчидтай хамтарч ажиллаж байсан минь энэ ажлыг хийхэд нөлөөлсөн.
Өнгөрсөн оны тавдугаар сард хийсэн судалгаагаар 5000 орчим монгол бөхөн тоологджээ
-Монгол бөхөн жилээс жилд цөөрсөөр байна. Одоо хэчнээн тооны бөхөн байна вэ?
-ШУА-ийн Биологийн хүрээлэн, Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газар, Байгаль, зэрлэг амьтан хамгаалах нийгэмлэг хамтран жил бүр монгол бөхөнгийн тооллого хийж, судалгаа шинжилгээний ажилд оролцдог. Эдгээр байгууллагын 2016 оны нэгдүгээр сард хийсэн тооллогоор 14 000 орчим байсан монгол бөхөн тэр оныхоо арваннэгдүгээр сараас бог малын мялзан төст өвчнөөр өвчилж, богино хугацаанд маш олноор хорогдсон.
Өнгөрсөн оны тавдугаар сард хийсэн судалгаагаар 5000 орчим монгол бөхөн тоологджээ. Бог малын мялзан төст өвчин нь малаас зэрлэг амьтанд халдварлаж, монгол бөхөнгөөс гадна хар сүүлт, янгир өвчилж, олон тоогоор үхэж хорогдсон. Монгол бөхөн нь Говь-Алтай, Ховд аймгийн 11 сумын нутгийг хамран орших Шаргын говь, Хүйсийн говь, Дөргөний хүрэн талаар тархан байршихаас гадна Увсын Завхан сумын Сангийн далай, Аргалант орчим, зүүн хойд талаараа Завханы Дөрвөлжин сумын нутаг, Хомын тал, Говь-Алтайн Хөхморьт сумын нутаг Сангийн далай руу шинээр байршин нутагшиж байгаа.
-Бөхөнгийн тархац нутагт цас их орсон, зуншлага тааруу байсны улмаас идэш тэжээлгүй болж, олноороо хорогдож байна гэх юм. Газар дээр нь ажиллаж буй хүний хувьд нөхцөл, байдал ямар байгааг хэлж өгөөч.
-2017-2018 оны өвөл баруун аймгуудын нутгаар цас их орсон, хүйтний эрч өмнөх жилүүдийн дунджаас эрс нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор зэрлэг амьтад хүндхэн өвөлжиж, идэш тэжээлийн хомсдолоос өлдөж, хөлдөж үхэх аюулд орсон. Хэдийгээр хаврын урь орж буй ч Шарга, Хүйсийн говь цас ихтэй, будан маартай, их хүйтэн байна. Шөнөдөө хөрсөн дээр -40 градус гарч хүйтрэн, энэ нь олон хоног үргэлжилж байгаа болохоор мал, зэрлэг амьтад хорогдлоо. Ядарч туйлдсан амьтад хаврын уртад олноороо эрсдэхийг үгүйсгэхгүй. Зэрлэг амьтдад тусламж хэрэгтэй болсон.
-Энэ өвөл хэчнээн бөхөнд хэр хэмжээний идэш тэжээл тавьсан бэ. Идэш тэжээлийн зардлыг хаанаас санхүүжүүлдэг юм бол?
-Монгол бөхөн болон бусад зэрлэг амьтдын өвөлжилт хүндрэхэд Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газар онцгой анхаарч, биотехникийн арга хэмжээ авдаг. Энэ өвөл эхний ээлжинд Шарга, Хүйсийн говийн монгол бөхөн болон бусад зэрлэг амьтанд 400 боодол өвс, 40 уут тэжээл тавьж, туршиж үзлээ.
-Тавьсан тэжээлийг идэж байна уу. Үүнийг яаж хянадаг вэ?
-Энэ өвөл Говь-Алтай аймгийн БОАЖГ, Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газар хамтран Шаргын говьд гурав, Хүйсийн говьд хоёр газар өвс, тэжээл, хужир тавьж, үүнийг нь идэж буй, эсэхийг камерын тусламжтайгаар хянасан. Хүйсийн говийн хоёр цэг дээр бөхөнгүүд ирж, өвс, тэжээлийн аль алинаас нь идэж байгааг зураг, бичлэгээр баталгаажууллаа. Сонгосон өвс маань Шаргын голын хулс. Бид энэ газар өвсөө тараагаад гурав хоноод эргэхэд эхний үед бөхөн түүнийг тойрч дөлөн үнэрлээд дээгүүр нь гараад явж байсан. Гэвч өөр идэшгүй, өвстэй, хоолтой газар байхгүй учир аргагүйн эрхэнд идсэн байх. Харин Шаргын говьд тавьсан өвсийг хар сүүлт идэж байгаа нь бичлэгт үлдсэн. Эдгээрээс харахад биотехникийн арга хэмжээ авах нь цаг хүндэрсэн үед зэрлэг амьтдын аминд орж байна.
Судлаачдын тогтоосноор дэлхийд 10 зүйл бөхөн байснаас есөн зүйл нь устжээ
-Дэлхий дахинд хэчнээн төрлийн бөхөн байдаг бол. Монгол бөхөнгийн онцлог юу вэ?
-Судлаачдын тогтоосноор дэлхийд 10 зүйл бөхөн байснаас есөн зүйл нь устжээ. Монгол бөхөн (Saiga borealis mongolica) манай улсад цөөн тоогоор тархсан, өөр хаана ч байхгүй Монголын унаган амьтан. Соргог бөхөн (Saiga tatarica tatarica) Зүүн өмнөд Европын тал нутгаас Дундад Ази, Казахстан, Халимагийн хуурай хээрийн бүсэд тархсан. Соргог бөхөн манай улсын Алтайн өвөр говь, Зүүн гарын говиор нутаглаж байсан ч харамсалтай нь 1950-иад оноос устаж үгүй болжээ. Монгол бөхөн мөстлөгийн үеэс үлдэж хоцорсон эртний үүсэлтэй, Монголоор овоглосон цөөхөн амьтны нэг.
-Одоогийн байдлаар байршил тогтоогч хүзүүвчтэй бөхөн бий юү. Ийм хүзүүвч зүүснээр та бүхэн “шинэ нээлт” хийж байна уу?
-Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газар, Бaйгаль, зэрлэг амьтдыг хамгаалах нийгэмлэг, Говь-Алтай болон Ховд аймгийн Мал эмнэлгийн газар хамтран монгол бөхөнгийн шилжилт хөдөлгөөн, нүүдлийг тандан судлахын тулд өнгөрсөн тавдугаар сарын 13-20-нд 10 эм бөхөн буюу хэрэгчин барьж долгион дамжуулагч хүзүүвч зүүлээ. Мөн өнгөрсөн есдүгээр сарын 17-23-нд 10 хэрэгчинд хүзүүвч зүүж, нүүдлийг нь тандан судалсан юм. Үүнээс гадна мялзан өвчний эсрэг дархлаа монгол бөхөнд үүссэн, эсэхийг тогтоохын тулд хүзүүвч зүүсэн бөхөнгүүдээс цусны сорьц аван шинжилсэн.
-Дархан цаазтай энэ амьтныг агнасан этгээд эрүүгийн хариуцлага хүлээдэг. “Улаан ном”-нд орсон бөхөнг хууль бусаар агнах явдал хэр гарч байна?
-Бөхөн бол Дэлхийн байгаль хамгаалах холбооны “Улаан данс”, Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенц (CITES) -ын I хавсралт, Монгол Улсын “Улаан ном”-нд бүртгэгдсэн, 1930 оноос агнахыг хуулиар хориглосон амьтан. Нэн ховор, ховор амьтдыг хууль бусаар агнасан тохиолдолд тухайн амьтны экологи, эдийн засгийн үнэлгээг хоёр дахин нугалан төлүүлж, дээр нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг. Гэвч нэн ховор, ховор амьтдыг агнах, халдварт өвчин, зуднаар үхсэн амьтдын эвэр, эд эрхтэнийг авах явдал гарсаар байна.
-Та амьдралынхаа багагүй хугацааг бөхөн хамгаалахад зориулжээ. Хулгайн анчдыг үйлдэл дээр нь илрүүлж байв уу?
-Бөхөн хамгаалах сүлжээ багт ороод 12 жил болжээ. Бөхөнгийн тархац нутгийн хэмжээнд очоогүй газар, уулзаагүй хүн гэж бараг үгүй. Харин хулгайн анчдыг үйлдэл дээр нь барьсан тохиолдол цөөн. Ихэнх хэргийг үйлдсэн хойно нь мэддэг. Гэхдээ тэдний ул мөрийг хөөх, баримтжуулах гээд өвөл, зун, хол, ойрыг мартан зүтгэнэ шүү дээ.
-Амьтан бүр өөрийн гэсэн өвөрмөц араншинтай. Ингэхэд бөхөн юунд баярлаж, юунд гомддогийг та анзаарч байв уу?
-Бэлчээр нутаг нь хүрэлцээтэй, өвс ургамал сайтай, үргээж цочоож, хөөж туухгүй, айх аюулгүй, амгалан тайван байлгавал зэрлэг амьтад сэргэлэн цовоо байж, гайхалтай сайхан дүр төрх, өнгө үзэмжээрээ бидний нүдийг баясгаж, сэтгэлийг сэргээдэг. Энэ бүгд эсрэгээрээ байвал өлсөж цангах, өвдөж шаналах, өнчирч хоцрох, өнгө алдаж гундах гээд зовлон бүгдийг туулдаг. Амьтдад бас амьдрах жам ёсны эрх гэж бий шүү дээ.
-Бөхөн хамгаалах ажилд учирч буй саад бэрхшээл юу байна вэ?
-Бөхөнгийн бүс нутагт малын тоо хэтэрхий өссөнөөс бэлчээрийн даац хэтэрч, идэш тэжээлийн хомсдолд орж, тарга тэвээрэг муу авснаар цаг хүндэрсэн үед өлдөх аюул нүүрлэх боллоо. Мөн хууль бус ан, эд эрхтэн худалдах хэрэг зөрчил гарсаар байгаа. Ган, зуд гээд байгалийн хүчин зүйлээс гадна халдварт өвчин нь зэрлэг амьтдын тоо толгой өсөхөд муугаар нөлөөлдөг.
-Энэ амьтныг хамгаалахын ашиг тус юу вэ. Ховор амьтан гэхээс илүү бэлчээрийн дайсан гэж үзэх хүн цөөнгүй. Цаашид хамгаалах, тоо толгойг нь өсгөхөд хэрхэн анхаарч ажиллах вэ?
-Монгол бөхөнгийн ач холбогдлын талаар олон зүйл ярилгүй ганц жишээ хэлье. Монгол бөхөнгийн амьдрах орчныг хамгаалах зорилгоор 1993 онд Шарга-Манханы нөөц газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авсан. Ингэснээр Шаргын говь, Ховдын Манхан сумын Өөшийн тал уул уурхай болон бусад чиглэлээр ухаж төнхүүлэхгүй бүрэн бүтнээрээ байгаа нь тэнд амьдарч буй иргэдэд үзүүлсэн хамгийн том тус.
Бөхөнтэй сумдын иргэд нөхөрлөл, хоршоо байгуулж, өрхийн орлогоо нэмэгдүүлэх талаар сургалт явуулах, малчдад хонины ноос, сүү, цагаан идээгээрээ стандартын шаардлага хангасан бүтээгдэхүүн хийж борлуулах арга замыг зааж өгөх, хүүхэд багачууд, сурагчдад нутаг орноо танин мэдэх, уул, ус, ургамал, амьтнаа хайрлан хамгаалах сэтгэлгээг нэмэгдүүлэх чиглэлээр олон ажил хийж байгаа. Бөхөн гэлтгүй бүх зэрлэг амьтан идэш хоолын хувьд малаас хамаагүй бага хэрэглэдгийг бүгд мэддэг.
Монгол бөхөн 5000 орчим байгаа нь улсын аварга цолтой хоёр малчны малын тоотой тэнцэнэ гэсэн үг. Тэгэхээр өргөн уудам нутагт цөөн тоогоор нүүдэллэн, айл, малаас аль болох дайжин, эзгүй газар сонгон амьдардаг энэ амьтан бэлчээр талхлаад хор хөнөөл учруулаад байхгүй нь тодорхой. Хэдэн мянгаар нь мал хариулж яваа малчдын зарим нь 40-50 тоогоор сүрэглэсэн бөхөнтэй таарахаараа “Бөхөн өсөөд замаа алдлаа, бэлчээр дуусгаж байна” гэж ярьж, ад үздэг. Бэлчээр ч гэсэн зэрлэг амьтдад зориулагдсан гэдгийг мэддэггүй, мэдэхийг ч хүсдэггүй сэтгэхүйтэй хүн олон байна шүү дээ.
Ч.Болортуяа
GoGo Facebook Хуудас
