               
               
           
             
              
               
                
           
                 
                 
                 
           
              
           
                 
                 
               
            
             
           
  17                 
              
              
            
            
           
           
            
            
           
           
           
           
           
           
           
             
                     
           
          
               
        
2018.02.16     1                 
                                       
                                                                                                                                      
2018.02.17     2                 
                                      
                                                                
 2018.02.18     3                
                           r                 
                                                                           ,          
2018.02.19     4                
                                      
                                 ,                                      
 2018.02.20     5                
                                   
                                                                                           
2018.02.21     6              
                                   
                                                                                                                      
 
2018.02.22      7                
         (   )                        (  )        
              
                                    168                                    213               (  )                                          
   
2018.02.23      8               
                                 
   
              
                                          8                                    
2018.02.24      9               
                                
  
           
                                                                                        
2018.02. 25     10            
                                
             
   6           6           6                        6                           
2018.02.26      11            
       5                      

           
                                                    383                                      
 
  2018.02.27      12             
                              
            
               17       3  10     20                                                                   30                           
 
           
158)                           
221)                              
379)                               
855)                                     
957)                                 
991)                           (  )      
 2018.02.28      13            
                                     
          
                                                                             
  
Угтан золгож буй XVII жарны Тийн унжлагат хэмээх шороон нохой жилдээ.    

 
Очсон газартаа олон болж       
Байгаа газартаа баян болж      
Сэдсэн ажил тань урагштай       
Сансан хэрэг тань бүтэмжтэй      
Буян чинь булхаж       
Бяр чинь багтаж       
Будаа цагаа нь бялхаж      
Эрчүүд нь түшигтэй       
Эхнэрүүд нь халамжтай      
Хөвүүд нь цэцэн       
Охид нь уран      
Өтгөс нь тэнхлүүн      
Нялхас нь жаргалтай       
Төр нь төвшин      
Түшмэд нь төлөв      
Түмэн олон аз жаргалаар дүүрэн      
Тал нутагт амар амгалан оршин байхын ӨЛЗИЙтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлэе.  

  
   
      
Дүүрэн жаргалтай      
Түвшин амгалан       
Сарын шинэдээ сайхан шинэлээрэй.      
Февралин 16-да, бар сарын 1-й шарагша туулай үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.      
Хармалхы мэдэдэг үгэй хүн: "Бүтүүгээс орожо ерээб" гээд эрдэнин зүйл тарааха гэжэ байна. Этигэл Хамба Лама: "Буян заяань тэгшэрнэ" гэжэ айлдаа.      
      
Бүтүүн үдэрэй дараа Сагаалхын баяр орохо үдэр мэдээжэ бэди золгожо хоорондо элдэб эрдэнин зүйл ба амтатай эдеэ ундаагаар бэе бэегэй хүндэлнэ. Жишээлхэ бол гал тахиа жилэй саг алхажа амиды байсандаа манай буян хуби заятай тэгшэрхэнь аргагүй. Юүндэ гэбэл жил бэрэ ямар нэгэ жилэй саг алхажа шадаха бол тэрэмнэй манай буян ба хуби заятайгаа тэгшэ адли болсоной тэмдэг мүн. Тымэ ушараас жил бэрэ наснай буян оложо хүн зондо тустай байжа ерэхэ олон жилэй саг ба дабагынь алхаха хубитай байхамнай ехэ зүб. Зай газар нохой жилэй саг торсолдонгүй алхажа ерэхэ гахай жилдэ уулзаха юрөөл табинам.   

  
   
Февралин 17-до, бар сарын 2-й сагаан луу үдэр. Этигэл Хамба Ламын үдэр.  

 
   
Эрэ хүн: "Харанхы мунхагта төөрисэн бэди байна" гэжэ энхэрэн сүгдэнэ. Этигэл Хамба Лама: "Сүзэгэй эрдэмээр гэгээрэхынь баталгаа" гэжэ айлдаа.  
 
  
      
Зоболоной далай дотор харанхы мунхагта төөрижэ байсанай ойлгоод энэрэн сүгдэхэ хүн хэзээ нэгэ сагта сүзэгтэй боложо гэгээрхэ шадал эрхэлхэ. Эндэ гол юүмэнь сүзэгэй эрдэм гэсэнинь. Сузэг хоер хул мэтэ газар дээрэ ябуулхы батална. Сузэг эрдэм мэтэ Будда Багша байсани батална. Сузэг гэгээрхынь эхи гэжэ баталы.     
Февралин 18-да, бар сарын 3-й сагаагша могой үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.     
Үндэр зайн галай шонууд гал түмэр утастай үзэгдээд зуун зүгтэ шаазагай шашан дуугараа. Этигэл Хамба Лама: "Эд малай ушарал гээд шаазгайн хэл мэдэдэгынь номдо байха" гэжэ айлдаа.     
     
Хамба Ламын өмнө сургаалда шаазгай үүдын Тэнгэри гэсэн алдартай байгаад, одоо шаазгай зайн галтай холбоотой тулда эд бараа малтай ушаруулхань мэдэгдээ. Шаазгайн үүрэг нүлөөнь хүн дотор ехэдхэдэ гэртэ орохо үүдэ эзэлсэн Тэнгэри мүнөө болходо эд бараа малтай ушаруулхань сонин байна. Тымэ ушараас шаазгай өөрин үүрэг тухай хэлдэг ушараас Хамба Лама тэрэ хэлсэнинь ойлгожо байна. Шаазгай шаазгай ясан омогтой шобуу юм.     
     
Февралин 19-дэ, бар сарын 4-й хара мори үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.
 
  
    
Залуу хүн: "Абаржа хайрлыт" гээд сунан мүргэжэ байна. Этигэл Хамба Лама: "Эрмэлзэл зоригтой, санасан хэрэг бүтэхэ" гэжэ айлдаа.     
     
Сунажа мүргэхын тус эрдэмэнь хүн өөрин омог дарахын тулда юм. Хоер альгын хоорондо удбал сэсэг ухаанаар оруулаб гэжэ бодоод Ом А Хум тарниар гурбан дахи дабтажа удбал сэсэгэй адислан дараань тэрэгээр толгой хэл ба зүрхээ арютхаад сунажа мүргэхэ бол ехэ сайн. Энэ сэбэр арюунаар өөрин омог дарсан бол эрмэлзэхэ санаа бүтэхэнь аргагүй болохо.     
Февралин 20-до, бар сарын 5-й харагша хони үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.     
Лагай хэдэрсэн лама Этигэл Хамба Ламын өмнө ерээд сэхэржэ суугаад хүдэлнэгүй. Хамба Лама: "Боди үйлэдэ наманшалан уяраа" гэжэ айлдаа.     
     
Энэ лама элдэб алдаа гаргасан ушараас Хамба Ламын өмнө наманшалжа тэрэ алдануудаа аргалаад боди хутаг хүрэхэ санаатай байна. Мэдээжэ лама дахин энэ насандаа алдаа гаргахагүйб гэжэ тангариг Хамба Ламын өмнө барижа байна. Тымэ ушараас ямарша хүн Этигэл Хамба Ламын өмнө наманшалха эрхэтэй байна, өөрин наснай алдаа засахын тулда. Ялангуя жил оросоной эхиндэ наманшалха бол энэ шара нохойн жилэй сагынь гайгүй ба тодхоргүй болон торсолдонгүй алхажа болохо.    
Февралин 21-дэ, бар сарын 6-й хүхэ бишэн үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.    
Нэгэ хүнэй дунгар үлеэхэдэ шононууд адли улилсажа байна. Этигэл Хамба Лама: "Шонын хаанаас зарлиг буусан" гэжэ айлдаа.    
    
Хамба Ламын өмнө сургаалда айлдасанинь: "Шонын хаан - Луусын хаан" гээд жишээгынь одоо болтор сайн ойлгохогүйдэ дахин сагаан лабай үлеэхэдэ шононууд улилсажа байна. Сагаан лабай далайн гаралтай ушараас Луусын Хаантай холбоотой байхань магадгүй. Тымэ ушараас сагаан лабайн дуундань шоно улиха хүсэлтэй байсанинь ойлгожо манай хоньшин болон малшаад сагаан лабай үлеэжэ хони болон бусад малаа шоноос нарин аргаар хамгалжа болохо. Жишээхэ бол шоно ямар нэгэ ганса хони барьсанда тэрэ хоерой дараа түрэлдэнь зФевралин 22-до, бар сарын 7-й үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.    
Нэгэ айл долоон хүбүүдэй диван дээрэ зэргэлүүлжэ суулгаад: "Буриадаараа хөөрэлды" гэлсэнэ. Этигэл Хамба Лама: "Язгуурта хэл бишэгээ ойлгохо хүн үсөөрөө" гэжэ айлдаа.    
    
Этигэл Хамба Ламын сургаалаас хэл тухай: "Өөрин хэлэхэ үгэ үгэй бол энэнээс хорлогдохош. Тобшо хэлтэй хүн, гүнзэгы сэдьхэлтэй". Галшиев Ламын 168 дугаар сургаалаас: "Ялангуя мэргэн түрэлхитэнэй али ямар зохистой сайн номын үгэ үйлдэ, мэргэнэй хэлсэн бүхы үгээр заабал сэдьхэлдэ шимэ абахань мүн!" 213 дугаар сургаалаас: "Тэнэг бас захагүй өөрин хэлэнэй үзэгүүдтэ шамдан сура, өөртөө тус ба хорлол найруулснай үзэг мэдэхэгүйдэ малтай адли мүн". Энэ мэргэн Ламануудай сургаал сайнаар ойлгожо буриад хэлээ сайн сураха хэрэгтэй байна.оболон байхагүй.    
Февралин 23-да, бар сарын 8-й улаан нохой үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.    
Нэгэ хүн арюун сан табиад: "Урилга хүргэхэм" гэнэ. Этигэл Хамба Лама: "Олон янзын бисалгалнуудта таруулха" гэжэ айлдаа.   
   
Хамба Ламын: "Бисалгал, сайн угаагдасан мэтэ сэбэр бүдэтэй адли" гэсэн өмнө энэ сургаал сайн ойлгожо ядажа байхада арюун сан табиад урихань дахин нэгэ янзын бисалгал болоо. Тымэ ушараас 8-й эрүүл мэндын үдэр ухаанай бодолоор бүдэ угаажа, сан табиха үйлнүүд сайн бодожо байха бол элдэб үбэшэн хирэ мэтэ арлигдажа бэе арюутхаха ушартай болоно.   
Февралин 24-дэ, бар сарын 9-й улаагша гахай үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.   
Залуу хүн: "Бурхан сахюусанда буян заяагаа даатганам" гээд мүргэбэ. Этигэл Хамба Лама: "Баяр баясхалан арбижуулаарай" гэжэ юрөөл үргөө.   
   
Хамба Ламын өмнө сургаалаас: "Сахюусан, одоноос гэрэлтэжэ ялардаг юм. Хүнэй заяа олохонь хэсүү, бүхы сайн шанар эндээс ундаагаа хангана. Буянай хүшээр амитан бүгэдын хэрэг бүтэхэ. Түгэсэ баясхалан дэлгэрүүлхэдэ, буянай ном буянай үйлэ" гэжэ айлдаснинь дахин бодохо хэрэгтэй. Энэ ухаанинь сайн ойлгохо бол манай ябаха зам зүб тала руу оршожо Бурханай оронуудта хүргэхэ.   
Февралин 25-да, бар сарын 10- й шара хулгана үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.   
Огторгойдо зургаан тооной нугархай дотор дүүрэн мушэд үзэгдээд Этигэл Хамба Лама: "Шинэ мүшэды суглуулха бол үлзы хутаг хур мэтэ бууха" гэжэ айлдаа. 

  
6 тоо ямар сонин үүрэгтэй болсон юм. Яажа огторгойдо 6 тооной нугархайн дотор мүшэды хуряаха юм? Магадгүй 6 тоотой дүрсэ дотор мүшэд сугларсан байхада бэди энэ тоогынь үзэхэгүй байна. Тымэ ушараас нюдээ сайн нээжэ хурса болгоод энэ 6 тооной нугархай дотор мүшэд суглуулжа борооной хур мэтээр буулгаха бол үлзы хутаг дээрээс оршохо. Тыгэбэл манай амидрал гайхалтай сонин болохо.
Февралин 26-да, бар сарын 11-й шарагша үхэр үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал. 
Нэгэ хүн: "5 настайгаас Бурханда тахил үргэнэм" гэхэдэнь Этигэл Хамба Лама: "Дундаршаха үгэй буян хэшэг" гэжэ айлдаа.

Хамба Ламын өмнө сургаалаас: "Балин ба тахил үргэхэ, саад тодхор ерэхэгүйн тулда" мүнөө нэмэлтэ ороод: "Дундаршахагүй буян хэшэг" гэжэ айлдаснинь сайн мэдэжэ абаад энэ хоер тус эрдэмынь зүб хэрэглэхэ. Галшиев Ламын 383 сургаалаас: "Доромжолхо аргатай эдеэ үгэхэ бол үлсэжэ байгаад тэрнинь бүү эди, тахил ба басахы ялгаахагүйдэ адгуус мэтээр тоологдожо болохо" гээд мэдэжэ алдаа гаргажа болохогүй. 
Февралин 27-до, бар сарын 12-й сагаан бар үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.  
Нэгэ лама: "Ёстой сагаан хоолойгоор уншихам" гэнэ. Этигэл Хамба Лама: "Бүтэн сарын сударта бишэгдэсэн" гэжэ айлдаа.  
 
Сагаалхын горимой ёсоор Богдо Зонхабын Монлам Ченбо хурал 17 үдэр дотор үнгэрдэг юм урдань 3 үдэр 10 сахюусан хурдаг ушараас 20 хоногтой хурал болно. Энэ ехэ орто хуралда санаа сэдьхэл дотор бэлдэжэ гарсантайгаа магад бүтэн сар болохо. Сагаан хоолой энэ амисгал абажа гаргаха хоолойн нэр тулда судар ном уншихада хэрэгтэй хоолой юм. Цагаан сар гэсэн баяр энэ цагаан хоолойгоор бүтэн сарын сударта бичигдэсни уншиха арга байжа болохо. Тымэ ушараас Цагаан сарын 30 хоног Сагаалха үе судар ном уншиха тухай бодохо хэрэгтэй. Хамба Ламын энэ нарин сургаал айлдасни сайн ойлгосон ушараас даган баясы. 
Доромба Лама Галшиевай уншиха тухай айлдасан сургаалаас. 
158) Бага сага тэды мэдэснээр бүхы мэдсэн мэтэ омогоржо бүү үйлдэ, уншиха тэды мэдээд омгорхо бол тэрэ мэргэдэй шог наадамай орон. 
221) Бага тэды нэгэ сурасан үе яруу алдар дурдахы яаралтай бүү үйлдэ, бишэхэ уншиха тэды мэдэснээр мэргэдэй хэл дурдаха бол мэргэдтэ сонжууртай.
379) Бусадта суртаалай үгэ зааха бол өөрөө ушар шэнди эдлэхы хишээ, эдлэхэгүй дураар хэрэглэхэ бол уншиха мэдсэн тотин хани нүхэр мүн.  
855) Өөрөө судар уншихы мэдэхэгүй бол бусады эд бодосоор уншилгада оруул, үйлээр үйлэдэлдэ орохынь үрэ адли тула үйлын үрэ хэзээш хуурамгүй ушар.  
957) Бусад бас тогтоол тарни ба зальбирал зэргэ ябаха сууха бүгдэдэ аманай уншилга үйлдэ, дуугүй ябаха бол яриа мэдэхын хэл эрхэтэнтэй байжа хэрэггүй хэтэрхэ!! 
991) Өөрин ямар мэдсэн номын удха тэрнинь бүтээжэ сэдьхэлдэ аба, эм шинжэлжэ уншиад садахагүйдэ үбэшэнтэйгээр эм шүтэхэ шэнди. 
Февралин 28-да, бар сарын 13-й сагаагша туулай үдэр. Этигэл Хамба Ламын сургаал.
Нэгэ лама ном уншижа: "Ёс заншалаас ондо бишэгдэсэн юүмэ үгэй байна" гэбэ. Этигэл Хамба Лама: "Энэрхы сайхан сэдьхэлээр хөөрэлдэхэ юүмэн судар тарнида байха" гэжэ айлдаа.

Голдуу бишэгдэсэн юүмэ ябадалда ёс заншал болохо ехэ үүрэгтэй, амаар хэлсэн юүмэ мартагдажа болохо ушараас. Будда Багшын судар тарнин сургаал энэрхы сэдьхэлтэй байсан тулда, ямарша хүндэ тааламжатай ба хэрэгтэй байхань ехэ увдисай гайхалтай юм. Энэрхы сэдьхэл ялгажа хубаха бэшэ, хуряажа нилүүлхэ бэшэ, холо ойрхон бэшэ наана саана бэшэдэ хамта байсан мэты тасалха зөөлөн гэжэ саннам.